Hraun þekja Kelduhverfi sunnan sanda. Grunnvatn streymir undan hrauninu á mörgum stöðum og mjög mikið grunnvatnsstreymi er út í Lónin en þar kemur fram sprungubelti sem kennt er við Þeistareyki. Um Lónsós fara um 19 m3/s af ferskvatni. Volgt vatn sprettur einnig fram í gjám og lindum og er þar trúlega um að ræða afrennslisstraum frá háhitasvæðinu á Þeistareykjum. Jarðhitasvæði er í sandinum við norðaustanverð Lónin og eykst hiti grunnvatns norður með Lónunum.
Hópar andfugla halda sig til á Lónunum á veturna, m.a. hvinendur, hávella og æðarfugl en síðastnefnda tegundin verpir þar í talsverðum mæli.
Fiskeldi hófst með tilraunakvíum í Lónum árið 1978. Upp úr 1980 var fyrirtækið ÍSNÓ hf. stofnað og rak það starfsemi í Lónum allt fram til 1992 þar til það varð gjaldþrota. Í kjölfarið keyptu heimamenn eignir þrotabúsins og stofnuðu fyrirtækið Rifós hf sem hefur verið rekið þar allar götur síðan. Öll skilyrði til fiskeldis eru talin ákjósanleg í Lónunum. Mikið grunnvatnsstreymi, heitar uppsprettur og stöðug vatnsskipti í Lónunum. 
Að frumkvæði fiskeldisfyrirtækisins Rifós hf í Kelduhverfi hefur Náttúrustofa Norðausturlands hafið vöktun á nokkrum lífríkisþáttum í Lónunum. Vöktunin tekur á frumframleiðni og eðliseiginleikum vatnsins ásamt fuglalífi. Vatnssýni eru tekin vikulega og fuglar eru taldir að vetri, vori og síðsumars.
